รัฐบาลมอริเชียสเปิดเผยว่าได้ส่งข้อเสนอปรับปรุงใหม่เกี่ยวกับข้อตกลงในอนาคตของหมู่เกาะชาโกสไปยังสหราชอาณาจักร โดยนายกรัฐมนตรีนาวิน รามกูแลม ซึ่งเพิ่งเข้ารับตำแหน่ง ระบุว่าข้อตกลงฉบับก่อนหน้านี้ไม่เป็นประโยชน์ต่อประเทศของเขาเท่าที่ควร
ตามข้อตกลงเดิมที่ประกาศในเดือนตุลาคม สหราชอาณาจักรจะโอนอธิปไตยเหนือหมู่เกาะชาโกสให้แก่มอริเชียส แต่ยังคงเช่าเกาะดิเอโกการ์เซีย ซึ่งเป็นฐานทัพอากาศสำคัญของสหราชอาณาจักรและสหรัฐฯ เป็นระยะเวลา 99 ปี
ข้อตกลงดังกล่าวถูกสรุปก่อนการเลือกตั้งที่อดีตนายกรัฐมนตรีปราวินด์ จักนอท พ่ายแพ้การเลือกตั้งอย่างถล่มทลายให้แก่นายนาวิน รามกูแลม ผู้นำคนปัจจุบัน
รามกูแลมได้แสดงความกังวลต่อข้อตกลงนี้ เช่นเดียวกับเสียงวิจารณ์จากพรรคอนุรักษ์นิยมในสหราชอาณาจักร และเจ้าหน้าที่ในรัฐบาลชุดใหม่ของโดนัลด์ ทรัมป์
เมื่อข้อตกลงดังกล่าวถูกเปิดเผยเป็นครั้งแรก หลังการเจรจาที่ใช้เวลาหลายปี เซอร์เคียร์ สตาร์เมอร์ นายกรัฐมนตรีสหราชอาณาจักร และจักนอท ต่างยกย่องว่าเป็น “ช่วงเวลาสำคัญในความสัมพันธ์ของเรา และเป็นการแสดงถึงความมุ่งมั่นที่มีต่อการแก้ไขข้อพิพาทอย่างสันติและยึดมั่นในหลักนิติธรรม”
รัฐบาลสหราชอาณาจักรยังยืนยันว่าข้อตกลงนี้ “ช่วยปกป้องการดำเนินงานระยะยาวของฐานทัพให้มั่นคง”
อย่างไรก็ตาม หลังจากที่รามกูแลมเข้ารับตำแหน่งเมื่อเดือนที่แล้ว เขาได้มอบหมายให้ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายตรวจสอบเงื่อนไขของข้อตกลงอีกครั้ง
เมื่อวันอังคารที่ผ่านมา รามกูแลมกล่าวต่อรัฐสภามอริเชียสว่ารัฐบาลของเขาได้ยื่นข้อเสนอใหม่เพื่อให้ข้อตกลงสุดท้ายสอดคล้องกับผลประโยชน์ของประเทศ
“ในระหว่างการหารือ มอริเชียสได้แสดงจุดยืนอย่างชัดเจนว่า แม้เรายังพร้อมที่จะทำข้อตกลงกับสหราชอาณาจักร แต่ร่างข้อตกลงที่เราได้รับหลังการเลือกตั้งทั่วไปนั้น ในมุมมองของเรา ไม่สามารถสร้างผลประโยชน์ที่ประเทศควรได้รับจากข้อตกลงเช่นนี้” รามกูแลมกล่าวต่อสมาชิกรัฐสภา
อย่างไรก็ดี เขาไม่ได้เปิดเผยรายละเอียดของข้อเสนอใหม่หรือข้อโต้แย้งของมอริเชียสโดยเฉพาะ รามกูแลมยืนยันว่าคำตอบจากสหราชอาณาจักรเกี่ยวกับข้อเสนอนี้ได้รับเมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา และกำลังอยู่ระหว่างการพิจารณา
เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว คณะผู้แทนระดับสูงจากสหราชอาณาจักร นำโดยแฮเรียต แมทธิวส์ ผู้อำนวยการใหญ่ฝ่ายแอฟริกา อเมริกา และดินแดนโพ้นทะเลของกระทรวงการต่างประเทศ ได้เดินทางไปเยือนมอริเชียส โดยมีชาร์ลอตต์ ปิแอร์ ข้าหลวงใหญ่สหราชอาณาจักรประจำมอริเชียสร่วมพบหารือกับรามกูแลมเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม
“เรายังคงมั่นใจว่าข้อตกลงนี้เป็นประโยชน์ต่อทั้งสองฝ่าย และจะเดินหน้าร่วมมือกับรัฐบาลใหม่ของมอริเชียสเพื่อสรุปข้อตกลง เราได้กล่าวเสมอว่าเรายินดีหารือกับรัฐบาลชุดใหม่เพื่อให้ข้อตกลงเสร็จสมบูรณ์” โฆษกของเซอร์เคียร์กล่าว พร้อมเสริมว่ายังไม่มีกรอบเวลาที่ชัดเจนสำหรับข้อตกลงนี้
ความเห็นเดียวที่อาจเป็นเบาะแสถึงปัญหาฝั่งมอริเชียส คือคำกล่าวของอาร์วิน บูลเลล รัฐมนตรีกระทรวงอุตสาหกรรมเกษตรและการประมงเมื่อเดือนที่แล้ว
เขาวิจารณ์อดีตนายกรัฐมนตรีว่ามอบสิทธิการเช่าพื้นที่เกาะดิเอโกการ์เซียแก่สหราชอาณาจักรในระยะเวลาที่ยาวนานเกินไป โดยเขาระบุว่าเป็น 200 ปี แม้ว่าระยะเวลาที่เปิดเผยต่อสาธารณะจะระบุไว้เพียง 99 ปี
“พูดอีกอย่างคือ ผู้เช่ากลายเป็นเจ้าของเกาะดิเอโกการ์เซียไปแล้ว 200 ปี” บูลเลลกล่าวกับหนังสือพิมพ์
ขณะเดียวกัน ฝ่ายค้านพรรคอนุรักษ์นิยมในสหราชอาณาจักรระบุเมื่อวันอังคารว่าข้อตกลงที่เสนอไว้นั้น “ไม่เป็นประโยชน์ต่อสหราชอาณาจักร”
ในจดหมายถึงเซอร์เคียร์ รัฐมนตรีเงาด้านกลาโหมและการต่างประเทศได้แสดง “ความกังวลอย่างยิ่ง” ต่อแผนการของรัฐบาลในการยกอธิปไตยเหนือเขตปกครองมหาสมุทรอินเดียของอังกฤษ พร้อมทั้งระบุว่าสหราชอาณาจักรยังต้องเสียค่าใช้จ่ายในกระบวนการนี้
“เรายังคงมองว่าพื้นฐานทางกฎหมายที่ท่านใช้เพื่อยกอธิปไตยนั้นมีข้อบกพร่อง และจึงไม่น่าแปลกใจที่เงื่อนไขที่ได้มาจะไม่เป็นประโยชน์ต่อสหราชอาณาจักร” เจมส์ คาร์ทลิดจ์ และพริที พาเทล เขียนในจดหมาย
ตลอดช่วงหลายปีที่ผ่านมา สหราชอาณาจักรต้องเผชิญกับการถูกโดดเดี่ยวทางการทูตเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จากการอ้างสิทธิ์เหนือเขตปกครองมหาสมุทรอินเดีย โดยหน่วยงานต่าง ๆ ของสหประชาชาติ รวมถึงศาลยุติธรรมระหว่างประเทศและที่ประชุมสมัชชาใหญ่ มีมติส่วนใหญ่สนับสนุนมอริเชียสและเรียกร้องให้สหราชอาณาจักรคืนหมู่เกาะที่บางคนเรียกว่า “อาณานิคมสุดท้ายของแอฟริกา”
รัฐบาลมอริเชียสยืนยันว่าสหราชอาณาจักรได้บีบบังคับให้ยกหมู่เกาะชาโกสแลกกับเอกราชในปี 1968 โดยรัฐบาลอังกฤษในเวลานั้นได้ทำข้อตกลงลับกับสหรัฐฯ ในการเช่าเกาะดิเอโกการ์เซีย ซึ่งเป็นเกาะที่ใหญ่ที่สุดในหมู่เกาะชาโกส เพื่อใช้เป็นฐานทัพ
ต่อมา สหราชอาณาจักรได้ออกมาขอโทษที่ได้บังคับให้ชาวเกาะกว่า 1,000 คนอพยพออกจากหมู่เกาะทั้งหมด และให้คำมั่นว่าจะคืนหมู่เกาะให้แก่มอริเชียสเมื่อไม่จำเป็นต้องใช้งานด้านยุทธศาสตร์อีกต่อไป
จนถึงไม่นานมานี้ สหราชอาณาจักรยังคงยืนกรานว่ามอริเชียสไม่มีสิทธิชอบธรรมเหนือหมู่เกาะชาโกส
New Mauritian PM sends fresh Chagos proposals to UK
Mauritius says it has submitted changes to a proposed deal over the future of the Chagos Islands, with the country’s new PM saying the original agreement did not benefit his country enough.
Under the terms of the original agreement, which was announced in October, the UK would relinquish sovereignty to Mauritius over the archipelago but maintain a 99-year lease over Diego Garcia, home to a major UK-US military airbase.
It was finalised shortly before an election which then-Prime Minister Pravind Jugnauth lost in a landslide defeat.
His successor Navin Ramgoolam has since said he had reservations about the deal, which has also attracted criticism from the opposition Conservative party in the UK and officials in the incoming Trump administration.
When the agreement was first made public after years of talks, UK Prime Minister Sir Keir Starmer and Jugnauth called it a “seminal moment in our relationship and a demonstration of our enduring commitment to the peaceful resolution of disputes and the rule of law”.
The British government has said that it also “protects the long term secure operation of [the military] base”.
Soon after coming into office last month, however, Ramgoolam asked legal experts to review the terms of the deal.
Speaking in the Mauritian parliament on Tuesday, Ramgoolam said that his government had submitted counter-proposals aimed at ensuring that the final agreement aligned with the nation’s interests.
“During the discussions, Mauritius made clear that while it is still willing to conclude an agreement with the United Kingdom, the draft agreement which was shown to us after the general elections is one which, in our view, would not produce the benefits that the nation could expect from such an agreement,” Ramgoolam told MPs.
He did not spell what the counter-proposals were or the exact nature of the objections.
Ramgoolam confirmed that the UK’s response to these proposals was received on Monday and is currently under review.
A delegation of senior officials from the UK, led by Harriet Mathews, director general for Africa, the Americas, and Overseas Territories at the Foreign Office, visited Mauritius last week.
Accompanied by British High Commissioner Charlotte Pierre, she met Ramgoolam on 11 December to further the negotiations.
“We remain confident the agreement is in both sides interests and will continue to work with the new Mauritius government to finalise the deal. We’ve always said we’ll engage with the new administration in order to finalise the deal,” Sir Keir’s spokesperson said, adding that there was no timeline on the deal.
The only hint at what might be the issue from the Mauritian side are comments made last month by Arvin Boolell, the minister of agro-industry and fisheries.
He criticised the former prime minister for granting the UK a long lease over Diego Garcia – he said it was 200 years, though the publicised timeframe was an initial period of 99 years.
“In other words,” Boolell remarked to a newspaper, “the tenant has become the owner of Diego Garcia for 200 years.”
In the UK meanwhile, the opposition Conservative party said on Tuesday that the terms of the proposed deal were “disadvantageous to the United Kingdom”.
In a letter to Sir Keir, the shadow defence and foreign secretaries said they had “grave concerns about your Government’s plan to surrender sovereignty over the British Indian Ocean Territory – and to pay for the privilege of doing so”.
“Our view remains that the legal justification you have used for giving away sovereignty is flawed, and it is therefore no surprise that the terms reached are so disadvantageous to the United Kingdom,” James Cartlidge and Priti Patel said.
In recent years, the UK has faced rising diplomatic isolation over its claim to what it refers to as the British Indian Ocean Territory, with various United Nations bodies – including its top court and general assembly – overwhelmingly siding with Mauritius and demanding the UK surrender what some have called its “last colony in Africa”.
The government of Mauritius has long argued that it was illegally forced to give the Chagos Islands away in return for its own independence from the UK in 1968.
At the time, the British government had already negotiated a secret deal with the US, agreeing to lease it the largest atoll, Diego Garcia, for use as a military base.
Britain later apologised for forcibly removing more than 1,000 islanders from the entire archipelago and promised to hand the islands to Mauritius when they were no longer needed for strategic purposes.
Until very recently, the UK insisted that Mauritius itself had no legitimate claim to the islands.
By Yasine Mohabuth, BBC News
